පූජණීය චෛත්‍යයෝ
චෛත්‍ය කියන්නේ මේ ලෝකයේ මිනිසුන්ගේ ආදරයටත් ගෞරවයටත් වැදුම් පිදුම් වලටත් භාජනය වන පූජණීය වස්තූන්ට යි. ඇත්තටම මිනිසුන්ට පමණක් නොවෙයි. දෙවියන්ට පවා. අපි හැමෝම චෛත්‍ය ගැන දන්නවනේ නේද. ඇත්තටම මිතුරනේ ශ්‍රී ලංකාවේ සිටින අපිට තමයි වැඩිපුරම මේ චෛත්‍යයන් දැකගන්නත් වන්දනා කරගන්නත් වාසනාව තියෙන්නේ. ඉතින් මේ පුංචි විස්තරය මම කියන්නේ අන්න ඒ චෛත්‍යයන් ගැනයි.
චෛත්‍යයන් කියන පූජණීය වස්තූන් එතරම් පූජණීය වන්නේ ඒ හැම දේයකටම අප සරණ ගිය සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ සම්බන්ධ නිසා. ඒ කියන්නේ , ඒ සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ ගේ ජීවිතය හා සම්බන්ධ දැනට අපට වන්දනා කිරීමට තරම් උතුම් මේ තුන් ලෝකයෙන්ම උසස් , උතුම් ස්ථාන හා වස්තූන්.
අපගේ බුදුරජාණන් වහන්සේ හා සම්බන්ධ චෛත්‍යයන් වර්ග තුනක් සදහන් වෙනවා.
- ශාරීරික චෛත්‍යය
- පාරිභෝගික චෛත්‍යය
- උද්දේසික චෛත්‍යය
සම්බුදු ශරීරයෙන් ඉතිරිවූ ධාතූන් සමුහය ශාරීරික චෛත්‍යය යි. උන්වහන්සේ පරිභෝග කළ පා-සිවුරු ආදී වස්තූන් හා ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේද, බෝධීන් වහන්සේගේ ශාඛාවන්ද පාරිභෝගික චෛත්‍යය යි. උන්වහන්සේ උදෙසා වැදුම් පිදුම් කරන ප්‍රතිමා වහන්සේලා උද්දේසික චෛත්‍යය යි.
ශාරීරික චෛත්‍යය හෙවත් සර්වඥ ධාතූන් වහන්සේලා.
අපගේ සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ වසර 45ක් මුලුල්ලේ සියළු දෙවියන්ටත් මිනිසුන්ටත් මේ සසරෙන් එතෙර වීම පිණිස මාර්ගය පෙන්වා වදාළා. ඒ තමයි මේ ලෝකයේ ඇති, මේ ලොව මෙතෙක් ඇතිවුන ස්වර්ණමය යුගය. කෝටි සංඛ්‍යාත පින්වත් දෙවියන් මිනිසුන් මේ සසරෙන් නිදහස්වීමේ වාසනාව උදාකරගත්තා. මෙහෙම වසර 45ක් ගෙවී යද්දී 80 වසක් ආයු වළදා, මේ මහා භද්‍ර කල්පයේ සතර වෙනි බුදුරජුන්ගේ පිරිණිවීම සටහන් කරමින් ,දෙවිමිනිස් ලොව කම්පා කරවමින් වෙසක් පුන්පොහෝ දිනයක මල්ල රජදරුවන්ගේ උපවර්ථන සල් වනයේදී අපගේ බුදු පියාණන් අනුපාදිශේෂ පර්ණිර්වාණ ධාතුවෙන් පිරිණිවන් පා වදාළා.
රහතන් වහන්සේලා ප්‍රමුඛ දෙවිමිනිසුන් සදුන් දර සෑයක තබා ගෞතම සම්බුදු ශරීරය ආදාහනය කලා. පිරිණිවී ගිය බුදුරජුන්ගේ දෙතිස් මහා පුරුෂ ලකුණින් සුසැදි සම්බුදු ශරීරය ආදාහනය කරනවිට, ඒ ශරීරයේ සම් මස් නහර කිසිවක් ඉතිරි නොවී , අළු හෝ ඉතිරි නොවී කපුරු පිච්චූ තැනක මෙන් දැවී ගියා. සමහර අස්ථි ධාතූන් කැබලි විසිරී හා නොවිසිරී ඒකගණව පැවතුනා.
නොවිසිරුණ (වෙන් නොවූ ලොකු අසථි ) ධාතූන් සත් නමක් ඉතිරිවුණා.
- දළදා වහන්සේලා සතර නම.
- අකු ධාතූන් (උරහිස් ඇට) දෙනම.
- ලලාට (නළල් තලය) ධාතූන් වහන්සේ.
යන මේ ධතූන් වහන්සේලා ඉතිරිවුනා.
විසිරුණ ධාතූන් වහන්සේලා ගෙන් මහා ධාතූන් ප්‍රමාණයෙන් මුං පියලි තරම් වුනා. මධ්‍යම පුමාණයේ ධාතූන් වහන්සේලා ප්‍රමාණයෙන් වී ඇට තරම් වුනා. කුඩා ධාතූන් වහන්සේලා ප්‍රමාණයෙන් අබ ඇට තරම් වුනා. ඒ වගේම ඒ විසිරුණ ධාතූන් වර්ණයෙන්ද වෙනස් වුනා.
- මහා ධාතූන් රත් පැහැයක් ගන්නවා.
- මධ්‍යම ධාතූන් මදක් රත් පැහැයක් ගන්නවා.
- කුඩා ධාතූන් මුතු ඇට මෙන් පැහැයක් ගන්නවා.
මෙසේ ඉතිරිවූ ධාතූන් ගෙන් මහා ධාතූන් නැළි දහයක්, මධ්‍යම ධාතූන් නැළි දහයක් ද, කුඩා ධාතූන් නැළි දෙළොසක්ද වුනා.
මේ සියළු ධාතූන් වහන්සේලා මේ ගෞතම සම්බුද්ධ ශාසනය මෙලොවින් අතුරුදහන් වෙන මොහොතේ දඹදිව බුද්ධගයාවේ ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේ පිහිටි තැනට ඉර්ධියෙන් වැඩම කර දෙතිස් මහා පුරුෂ ලකුණින් යුතු සම්බුදු ශරීරය වරක් මැවී සුලු මොහොතන් ආර්ය සත්‍ය දේශණාකර දෙවි බඹුන් හඩා වැ‍ටෙද්දී අළු හෝ දැලි හෝ ඉතිරි නොවී සම්පූර්ණයෙන්ම දැවී ගොස් ධාතු පරිනිර්වාණය සිදුවන බව ඉතිහාසයේ සදහන් වෙනවා.
ලක්දිව ධාතූන් වහන්සෙලා සහ පාරිභෝගික වස්තූන්
අපි සිටින මේ ශ්‍රී ලංකාව බොහෝ සර්වඥ ධාතූන් වැඩසිටින, බොහෝ පාරිභෝගික ධාතූන් වැඩසිටින, බුදුරජාණන් වහන්සේ පරිභෝග කල බොහෝ ස්ථාන ඇති මේ ලෝකයේම ඇති උතුම්ම පින් බිමක්.
එ පිළිබද තොරතුරු ටිකක් මේ..
- අපගේ ගෞතම සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ සියතින් ම දුන් කේෂ ධාතූන් වහන්සේලා ත්, වසර 45ක් පුරාවට සුවාසූදහසක් ධර්මස්කන්ධය ස්පර්ෂ කළ ග්‍රීවා ධාතූන් වහන්සේ (උගුරැ ඇටය) මේ වන විටත් මහියංගණ චෛත්‍ය රාජයාණන්ගේ ධාතු ගර්භයේ වැඩසිටිනවා.
- දකුණු අකු ධාතූන් වහන්සේ (දකුණු උරහිස් ඇටය) අනුරාධපුර ථූපාරාමයේ වැඩසිටිනවා.
- උර්ණරෝම ධාතූන් වහන්සේ මිහින්තලේ සේලචෛත්‍යයේ වැඩසිටිනවා.
- ලලාට ධතූන් වහන්සේ සහ කේෂ ධාතූන් වහන්සේ සේරුවිල මංගල මහා සෑයේ වැඩසිටිනවා.
- අනුරාධපුරයේ ස්වර්ණමාලී මහා චෛත්‍ය රාජයාණන්ගේ ධාතු ගර්භයේ අපගේ සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ද්‍රෝණයක් ධාතූන් වහන්සේලා වැඩසිටිනවා.
- වම් දළදා වහන්සේ මහනුවර ශ්‍රී දළදා මැදුරේ වැඩසිටිනවා.
- දකුණු දළදා වහන්සේ සෝමාවතිය සෑ රජුන්ගේ ධාතු ගර්භයේ ප්‍රාතිහාර්යපාමින් වැඩසිටිනවා.
සම්බුද්ධ පරිනිර්වාණයෙන් 236 වන වර්ෂයේ සුමන සාමණේරයන් වහන්සේ විසින් බුදුන් පර්භොග කළ පාත්‍රය ත්, එය පුරා ධාතූන් වහන්සේලාද මේ ලක් දිවට ගෙන වැඩියා. ඒ ධාතූන් වහන්සේලා ලංකාවේ නොයෙක් දිශාවල පිහිටි දාගැබ් තුළ මේ වනවිටත් වැඩ සිටිනවා. පාත්‍ර ධාතූන් වහන්සේ වැඩම කළ නමුත් දැනට වැඩසිටින තැනක් සදහන් වෙන්නේ නැහැ.
- බුදුරජාණන් වහ්නසේ පර්භොග කළ බද පටියෙන් කොටසක් අනුරාධපුර ජේතවන චෛත්‍යයේ වැඩසිටිනවා.
- තථාගතයන් වහන්සේ පරිභොග කළ මැණික් පුටුවක් නාගදීප චෛත්‍යය තුළ වැඩසිටිනවා.
- තථාගතයන් වහන්සේ පර්භොග කළ මිණිපළගක් කැලණි ස්ථුපයේ වැඩසිටිනවා. එහිම තථාගතයන් වහන්සේගේ ජලසාටිකා ධාතුවද ඇති බව සදහන්.
- සිද්ධාර්ථ ගෞතමයන් සම්බුදු බවට පත්වීමේ දී සෙවන සලසා දුන් ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේගේ දක්ෂිණ ශාඛාව අනුරාධපුර උඩ මළුවේ වැඩසිටිනවා.
ඉතින් මේවාට අමතරව අපගේ බුදුරජාණන් වහන්සේ නිරෝධ සමාපත්තියට සම වැදී සිටීමෙන් පරිභෝග කළ ස්ථාන 16කි.
01. මහියංගණය
02. නාගදීපය
03. කැලණිය
04. සමනල කදු මුදුන
05. දිවාගුහාව
06. දීඝවාපිය
07. මුතියංගනය
08. තිස්සමහාරාමය
09. ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේ පිහිටි තැන.
10. මිරිසවැටිය
11. රුවන්වැලි මහා සෑය
12. ථූපාරාමය
13. අභයගිරිය
14. ජේතවනය
15. සේල චෛත්‍යය
16. කතරගම කිරි වෙහෙර
ඉතින්, මෙතරම් පූජණීය වූ ධාතූන් වහන්සේලා මෙන්ම බුදුරජාණන් වහන්සේ පරිභෝග කළ ස්ථානයන්ගෙන් පිරුණ මේ ලක්දිව උපන් ඔබටත්, මේ සියළු ස්ථාන වන්දනා කරගෙන පින් රැස් කර ගැනීමටත්, ඒ උතුමු වූ, දෙවිමින්ස් සැප ලබා දෙන ඒ පිනෙන්ම ඔබ සියලු දෙනාටම මේ ගෞතම බුද්ධ ශාසනය තුලදී ම උතුම් චතුරාර්ය සත්‍ය ධර්මයන් අවබෝධ කර ගැනීමේ වාසනාව උදාවේවා !
තෙරුවන් සරණයි !
සටහන- චමින්ද ජයවර්ධන
